วณิพก & ขอทาน ความแตกต่างระหว่างเส้นบางๆ ยายสำอาง: ตำนานวณิพกผู้กลายเป็นแรงบันดาลใจ

ยายสำอาง หรือ สำอาง เลิศถวิล เกิดเมื่อ พ.ศ. 2467 คือผู้หญิงธรรมดาคนหนึ่งที่มีชีวิตที่ไม่ธรรมดา เธอเป็นวณิพกที่ร้องเพลงขอทาน และเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดเพลง "ยายสำอาง" ของวงคาราบาว ซึ่งกลายเป็นเพลงอมตะที่หลายคนรู้จัก

คำถาม..? วณิพก กับ ขอทาน มีความแตกต่างกันอย่างไร..? 

แม้ว่าคำว่า "วณิพก" และ "ขอทาน" อาจดูมีความหมายใกล้เคียงกัน แต่ความจริงแล้วมีความแตกต่างกันอยู่พอสมควร

วณิพก (Nomad) คือ ผู้ที่ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง เดินทางไปเรื่อยๆ เพื่อหาเลี้ยงชีพ 

ลักษณะ:  มักมีวิถีชีวิตเรียบง่าย พึ่งพาธรรมชาติ อาจมีทักษะเฉพาะตัว เช่น การทำหัตถกรรม การเล่นดนตรี เพื่อนำมาแลกเปลี่ยนหรือขาย บางครั้งอาจมีการเคลื่อนย้ายเป็นกลุ่ม หรือมีวัฒนธรรมเฉพาะกลุ่ม

ขอทาน (Beggar) คือ ผู้ที่ขอทานเพื่อความอยู่รอด

ลักษณะ: มักไม่มีงานทำ หรือมีรายได้ไม่เพียงพอ อาจมีปัญหาสุขภาพ หรือความพิการ ขึ้นอยู่กับความเมตตาของผู้อื่นเพื่อการดำรงชีวิต

เรื่องเล่าสะท้อนความเป็นวณิพกผ่านชีวิตของยายสำอาง ชีวิตในวัยเด็กของยายสำอาง เต็มไปด้วยความยากลำบาก ถูกทิ้งไว้ที่วัดบางน้อยตั้งแต่แรกเกิด เนื่องจากคติความเชื่อแบบจีนในเรื่องของการมีบุตร ต่อมาสองสามีภรรยาที่เป็นวณิพกรับเธอไปเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรมตั้งแต่ยังแบเบาะ เธอซึมซับบทเพลงพื้นบ้านและกลอนลำตัดมาตั้งแต่ยังเด็ก จนสามารถร้องเพลงและเล่นดนตรีได้อย่างคล่องแคล่ว 

ด้วยความบังเอิญที่เกิดจากโรคประจำตัวทำให้ยายสำอางสูญเสียการมองเห็นตั้งแต่ยังเด็ก แต่เธอก็ไม่ย่อท้อต่อโชคชะตา กลับใช้พรสวรรค์ทางดนตรีเป็นเครื่องมือในการดำรงชีวิต ยายสำอาง เร่ร่อนไปตามสถานที่ต่างๆ เพื่อหารายได้เลี้ยงชีพ ด้วยการร้องเพลงขอทานตามบ้านเรือนและตลาดต่างๆ เสียงร้องอันไพเราะ ทำให้ยายสำอางเป็นที่รู้จักและชื่นชอบของผู้คนเป็นอย่างมาก

เรื่องราวของเธอถูกบันทึกไว้ในหนังสือ "อยู่อย่างชาวสยาม"และยังถูกเชิญให้ไปแสดงการร้องเพลงขอทานและลำตัดที่ "ศูนย์สังคีตศิลป์ ธนาคารกรุงเทพ" โดยได้มีโอกาสรวมงานกับ"หวังเต๊ะ" ซึ่งเป็นนักร้องแนวลำตัดที่มีชื่อเสียงท่านหนึ่ง และในปี พ.ศ. 2536 ยืนยง โอภากุล ประพันธ์และขับร้องเพลง ยายสำอาง ซึ่งอยู่ในสตูดิโออัลบั้ม ช้างไห้ สตูดิโออัลบั้มชุดที่ 13 ของ #คาราบาว โดยออกมาในรูปแบบทำนองจังหวะสามช่าผสมผสานกับเพลงขอทาน และกลายเป็นหนึ่งในเพลงที่มีชื่อเสียงของคาราบาว 

ในที่สุด ยายสำอางก็จากโลกนี้ไปอย่างสงบ เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2540 ที่กระท่อมริมคลองภาษีเจริญ อายุ 73 ปี ชื่อเสียงและผลงานของเธอยังคงเป็นที่จดจำและเป็นแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นหลังต่อไป

จุดเปลี่ยนทัศนคติ เพลง "ยายสำอาง" ช่วยให้ผู้คนตระหนักถึงปัญหาของผู้ขอทานมากขึ้น ทำให้สังคมหันมาให้ความสนใจและเห็นอกเห็นใจผู้ที่ต้องดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด เพราะจากเดิมที่สังคมอาจมองผู้ขอทานในแง่ลบ เพลงนี้ช่วยเปลี่ยนแปลงทัศนคติของผู้คนให้เห็นว่าผู้ขอทานก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งที่มีความรู้สึกและความต้องการเช่นเดียวกับคนอื่นๆ

แรงบันดาลใจ จากเรื่องราวของยายสำอางเป็นแรงบันดาลใจให้กับผู้คนที่ต้องเผชิญกับความยากลำบากในการดำรงชีวิต ทำให้พวกเขามีความหวังและกำลังใจในการสู้ต่อไปชีวิตและบทเพลง: "ยายสำอาง" สะท้อนปัญหาสังคมที่ซับซ้อน และตอกย้ำให้สังคมตระหนักถึงปัญหาการขอทาน ซึ่งเป็นปัญหาที่ซับซ้อนและมีรากเหง้าลึกในสังคมไทย  

แม้ว่าเพลงจะช่วยเปิดประเด็นและสร้างความเปลี่ยนแปลงในระดับหนึ่ง แต่ปัญหาการขอทานยังคงเป็นเรื่องที่ท้าทายและต้องการการแก้ไขในระยะยาว เพราะ...ปัญหาการขอทาน : มากกว่าแค่ขอเงิน 

ปัญหาการขอทานไม่ได้เป็นเพียงแค่ภาพของผู้สูงอายุถือป้ายขอเงินตามท้องถนนเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวข้องกับปัจจัยทางสังคมที่หลากหลาย อาทิ ความเหลื่อมล้ำทางสังคม ความยากจน การขาดโอกาส และแม้กระทั่งการค้ามนุษย์ ซึ่งส่งผลให้ผู้คนจำนวนมากต้องหันมาขอทานเพื่อความอยู่รอด

ปัญหาการขอทาน ไม่ได้ส่งผลกระทบเพียงแค่ผู้ที่ขอทานเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์ของประเทศไทยในสายตานักท่องเที่ยวอีกด้วย การมีผู้ขอทานจำนวนมากในพื้นที่ท่องเที่ยว ทำให้เกิดความรู้สึกไม่ปลอดภัยและส่งผลต่อการตัดสินใจเดินทางของนักท่องเที่ยว 

นอกจากนี้ ยังเป็นการบ่อนทำลายภาพลักษณ์ของประเทศในด้านความสงบเรียบร้อยและความเป็นระเบียบ เพื่อแก้ไขปัญหาการขอทาน หน่วยงานภาครัฐ โดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) ร่วมกับสำนักงานเขตในกรุงเทพมหานคร 50 เขต  และสถานีตำรวจนครบาล  ได้ดำเนินมาตรการต่างๆ เพื่อจัดระเบียบและแก้ไขปัญหาการขอทานอย่างต่อเนื่อง ในการส่งทีมปฏิบัติการหน่วยเคลื่อนที่เร็วออกตรวจจับกุมผู้กระทำผิด  การคุ้มครองสวัสดิภาพเพื่อให้ผู้กระทำการขอทานเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูและพัฒนาตนเอง 

การแก้ไขปัญหาการขอทานในระยะยาวต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชน โดยต้องมีการดำเนินการแก้ไขปัญหาเพื่อให้ครอบคลุมหลายมิติ ได้แก่

 * การแก้ไขปัญหาความยากจน: สร้างโอกาสทางเศรษฐกิจให้กับผู้ยากไร้

* การพัฒนาสังคม: สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน

* การบังคับใช้กฎหมาย: ดำเนินการกับผู้ที่นำเด็กมาขอทานหรือแสวงหาผลประโยชน์จากการขอทานอย่างเด็ดขาด

* การสร้างความตระหนัก: สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับปัญหาการขอทานในสังคม และห้ามสงสารโดยการให้เงิน

ปัญหาการขอทานเป็นปัญหาที่ซับซ้อนและต้องการความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการแก้ไข เพลง "ยายสำอาง" ได้เปิดประเด็นที่น่าสนใจและกระตุ้นให้สังคมหันมาให้ความสนใจกับปัญหานี้มากขึ้น อย่างไรก็ตาม การแก้ไขปัญหาต้องอาศัยความพยายามอย่างต่อเนื่องและเป็นระบบ เพื่อสร้างสังคมที่เท่าเทียมและปราศจากความยากลำบาก

กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์  (พม.) ได้เปิดโอกาสรับสมัคร “ผู้แสดงความสามารถ” เป็นศิลปินเปิดหมวก วณิพก หรือต้องการไปแสดงที่สาธารณะ สามารถขอมีบัตรประจำตัวผู้แสดงความสามารถ ติดต่อสอบถามได้ที่ ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งกรุงเทพมหานคร โทร 02-246-8661 หรือ สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด 76 จังหวัดทั่วประเทศ หรือโทรสายด่วน 1300

หากพบเห็นผู้ทำการขอทาน สามารถแจ้งเหตุได้ที่...Inbox: Facebook fanpage : #HuSECศูนย์เร่งรัดจัดการสวัสดิภาพประชาชน #Hotline1300 (24 ชั่วโมง) #วณิพก #ขอทาน #ศรส #ศูนย์เร่งรัดจัดการสวัสดิภาพประชาชน #พม